Kilkanaście okazałych budynków w Sztumie posiada bardzo interesującą historię

Nie jest tajemnicą, że budynki w których obecnie mieszczą się m.in. szpital, „Medyk”, zespół szkół i komenda policji w Sztumie wchodziły w skład kompleksu koszar - pisze Piotr Podlewski. - Koszary, których budowę rozpoczęto w 1913 roku były siedzibą czterech kompanii III Batalionu 152 Królewskiego Pułku Piechoty imienia Zakonu Niemieckiego (Deutsch Ordens-Infanterie-Regiment Nr. 152). 17 października 1897 r. w Berlinie cesarz Wilhelm II nadał pułkowi sztandar, a 27 stycznia 1902 imię Zakonu Niemieckiego (Deutsch Ordens). Motto pułku brzmiało: „Wiemy, kim jesteśmy; zostajemy tym, czym byliśmy („Wir wissen, was wir sind; wir bleiben, was wir waren“).

Do Sztumu przerzucone zostały w trybie nagłym cztery kompanie z 18, 33, 41 i 146 pułków piechoty z I korpusu (Królewiec) oraz XX Korpusu (Olsztyn) armii cesarskiej i 1 października 1913 roku utworzyły III Batalion 152. Królewsko-Pruskiego Pułku Piechoty Zakonu Niemieckiego. (...) Ze względu na trwającą budowę obiektów żołnierzy zakwaterowano tymczasowo w drewnianych barakach. Ostatni z baraków stał jeszcze w latach 80-tych na wylocie ul. Nowowiejskiego, w miejscu na którym obecnie stoi blok nr 31. Baraki w trakcie I wojny światowej wykorzystano jeszcze jako szpital polowy, a później zamieniono na mieszkania socjalne regularnie rozbierane wraz z rozwojem miasta.

Budowę koszar rozpoczęto z inicjatywy starosty sztumskiego dr Waltera Auwersa, który chciał w ten sposób ożywić rolnicze sztumskie tereny. (...) W październiku 1934 roku otwarto w koszarach Narodowo-Polityczny Ośrodek Wychowawczy (NPEA) przygotowujący młodzież do służby w strukturach elit partyjnych i wojskowych nazistowskiej III Rzeszy. Zajęcia odbywały się m. in. w dzisiejszym liceum i budynku rehabilitacji. W jego parterze były długo po wojnie schrony przeciwlotnicze.(...)

Dzisiejsze kino „Powiśle” było pierwotnie halą sportową dla uczniów NPEA. W roku 1944 umieszczono w nim szpital polowy (Feldlazarett 916). (...) Jakie budynki wchodziły jeszcze w skład koszar? Praktycznie wszystkie od ronda Pod Dębami w kierunku stadionu. Willa komendanta NPEA to obecnie pierwszy od ronda dom (patrząc w stronę Malborka). Całość otaczał potężny mur, którego dolne części ciągną się jeszcze wzdłuż ul. Reja i Sienkiewicza. Aktualne wejście główne do policji znajduje się na tylnej fasadzie budynku koszarowego. Pierwotne wejścia główne znajdują się od strony placu szpitalnego. Tam także na murze za garażami znaleźć można tarcze strzelnicze z sylwetkami żołnierzy. Budynek dawnego pogotowia obok „Daru Serca” pełnił funkcję hali sportowej III Batalionu 152 Królewskiego Pułku Piechoty, a sala ZOZ-u to dawna świetlica i stołówka. Przy ulicy Chełmińskiej, stoi nadal budynek oficerski, a w miejscu Media Expert stało dawniej kasyno.

To fragmenty materiału, przygotowanego przez Piotra Podlewskiego. Pełna treść artykułu dostępna jest na Facebooku.