Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Sztumska Wieś. O tej wsi uczy się młodzież we wszystkich polskich szkołach

Witold Chrzanowski
Witold Chrzanowski
Sztumska Wieś, mała miejscowość w powiecie sztumskim, jest jednym z tych miejsc na mapie naszego kraju, w których decydowały się losy Polski. To tu w 1635 roku Rzeczypospolita podpisała rozejm ze Szwecją, kończący (na jakiś czas) wojnę ze Szwecją.

Ziemia sztumska jest bogata w zabytki i miejsca ważne do historii Pomorza i Prus. Tu znajduje się pałac hrabiów Sierakowskich w Waplewie Wielkim, rodu bardzo zasłużonego dla utrzymania polskości na tych ziemiach. Tu jest także odbudowywany obecnie zamek w Sztumie, letnia rezydencja wielkich mistrzów. Szczególną rolę na historycznej mapie powiatu, a także na mapie Polski, zajmuje jednak mała miejscowość w gminie Sztum - Sztumska Wieś.

Poznając historię Polski wielokrotnie słyszymy nazwy takich miast jak Kraków, Warszawa, Poznań, Lublin, Toruń, Katowice, Wrocław, Wilno, Lwów, Gdańsk. Przez karty naszych dziejów przewijają się też mniejsze ośrodki - np. Elbląg, Grodno, Kwidzyn, Malbork, Zakopane. Ile jest jednak ważnych dla dziejów Polski, w skali ogólnopaństwowej, wsi? Bardzo niewiele.

A taką jest właśnie, co stanowi słuszny powód do dumy, Sztumska Wieś. To tu 12 września 1635 roku podpisano rozejm pomiędzy Rzecząpospolitą a Szwecją, przedłużający rozejm w Altmarku i zmieniający jego postanowienia. Rozejm ten został zawarty po tzw. „wojnie o ujście Wisły” obowiązywać miał 26 lat. Rokowania rozpoczęto w Pasłęku, gdzie trwały od stycznia do połowy lutego, po czym w maju kontynuowano je w Sztumskiej Wsi.

Według przekazów historycznych, na północnym krańcu wsi ustawiono namioty dla przedstawicieli układających się stron oraz posłów państw zainteresowanych zawarciem ugody lub pośredniczących w obradach, z francuskim dyplomatą Klaudiuszem de Mesmes hrabią d’Avaux na czele. Mieszkańcy Sztumskiej Wsi oglądali z daleka świetne orszaki takich dostojników polskich jak Jakub Zadzik, wielki kanclerz koronny, Ernest Doenhoff, Remigiusz Zaleski, Jakub Sobieski, Krzysztof Radziwiłł i Rafał Leszczyński. Delegacji szwedzkiej przewodził Per Brahe.

Przez niespełna 4 miesiące, od 24 maja do 12 września 1635 roku trwały trudne, obfitujące w dramatyczne momenty rokowania. Zakończono je podpisaniem 26-letniego rozejmu. Podpisy złożono na placu między namiotami, najprawdopodobniej pod otwartym niebem.

Według postanowień rozejmu, Szwedzi zatrzymywali Inflanty na północ od Dźwiny oraz Rygę, gwarantując jednocześnie swobodę kultu zamieszkującym te tereny katolikom. Polska otrzymała z powrotem porty Tolkmicko, Elbląg, Braniewo, Piławę i Kłajpedę. Polska zatrzymywała też tereny na południe od Dźwiny, tj. Kurlandię, Semigalię, powiat piltyński oraz Inflanty polskie.

Szwedzi obiecali zwrócić statki polskiej floty.

Król Polski Władysław IV zawieszał na okres rozejmu swoje pretensje do szwedzkiej korony (czyli do momentu, w którym miał osiągnąć wiek 66 lat).
Wielkie Księstwo Litewskie miało mieć pełną swobodę w handlu na Dźwinie.
Rozejm został zerwany w 1655 roku przez stronę szwedzką. Wznowioną wojnę zakończył pokój oliwski, zawarty na rok przed teoretycznym upływem rozejmu.

Zawarcie rozejmu w Sztumskiej Wsi upamiętnił ustawiony we wsi, w miejscu podpisania traktatu, dwumetrowy głaz granitowy. Około 1870 roku nie było na głazie żadnej inskrypcji. W 300-setną rocznicę historycznego wydarzenia, wykuto na głazie napis "Waffenstilstand 1635" widoczny jeszcze przez kilka lat po ostatniej wojnie. Napis został wówczas zastąpiony, z inicjatywy mieszkańców wsi, polskim napisem "Rozejm Polsko-Szwedzki – 12 IX 1635".

W 2012 roku podczas prac rewitalizacyjnych głaz został przeniesiony do centrum wsi. Stoi tam do dzisiaj, zaświadczając o najważniejszym wydarzeniu w dziejach Sztumskiej Wsi bardzo ważnym wydarzeniu w historii Rzeczypospolitej.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na sztum.naszemiasto.pl Nasze Miasto