Waplewo Wielkie. Za rok wieś skończy 700 lat. Z tej okazji ma powstać film

Społecznicy chcą, by film powstał na 700 rocznicę powstania Waplewa Wielkiego, do którego doszło, według zgodnego zdania kronikarzy, 23 kwietnia 1322 roku. Realizacja filmu będzie w pełni możliwa po uzyskaniu dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego lub innych pokrewnych instytucji.

- Teraz poza scenariuszem przygotowujemy się właśnie do opracowania wniosków dotyczących dofinansowania. Szacujemy, że koszt krótkiego filmu może wynosić ok. 10-15 tysięcy złotych w zależności od użytego sprzętu i zaangażowania jego twórców - mówi Łukasz Merchut.

Historyk amator, wsławiony już dziełem o obronie figury Matki Bożej w Waplewie Wielkim w latach 70. XX wieku, zaprasza do współpracy przy filmie wszystkich zainteresowanych tematem mieszkańców wsi.

Zanim zobaczymy Waplewo na ekranie, przypomnijmy pokrótce dzieje historię miejscowości.

Na początku XIV wieku mistrz ziemski Conrad Sack nadał Prusowi Thessym „campum Wermeno” (teren późniejszego Cieszymowa), a także włości, które stanowiły majątek waplewski. W 1323 roku jego potomkowie Glabuno i Wappel otrzymali tę posiadłość od mistrza ziemskiego w Kiszporku Fryderyka Wildenberga na prawie chełmińskim. Nosiła ona wówczas nazwę Resginen (później wystąpiła również nazwa Resdinen). Późniejsza nazwa pochodzi od Wappela, który osiadł w tym miejscu. W 1376 pojawiła się nazwa Wapils, a w XV wieku Walpele, Woplyn, Wopplynn i Opolyn. W II połowie XV wieku dobra przeszły w posiadanie rodziny Rabe. W XVI wieku przejęli je Czemowie, a następnie Güldensternowie.

W późnych latach XVI wieku występowała nazwa Waplisz, a w 1592 po raz pierwszy pojawiła się nazwa Waplewo. W 1641 wieś była jedną z miejscowości sprzedanych przez Niemojowskiego za cenę 78 tys. zł kasztelanowi gdańskiemu i wojewodzie parnawskiemu Janowi Zawadzkiemu. Postawił on tam murowany dwór. Kolejnymi właścicielami dóbr byli Chełstowscy, Bagniewscy i od 1759 Sierakowscy herbu Ogończyk, którzy rozsławili miejscowość, czyniąc z niej w wieku XIX i XX centrum plskiego ruchu narodowego.

Pod koniec XVIII wieku obok pałacu Sierakowskich powstał park angielski w stylu krajobrazowym, posiadający szpaler lipowy na przedłużeniu osi dworu. W 1827 gościł tam Fryderyk Chopin, koncertując wraz z właścicielem wsi Antonim Sierakowskim. Będący od 1842 posiadaczem majątku hrabia Alfons Sierakowski rozbudował dwór. Zostały mu nadane cechy założenia pałacowego. Dwór stał się centrum życia kulturalnego i społecznego na Pomorzu, gościli w nim m.in. Jan Matejko, Józef Ignacy Kraszewski, Jan Kasprowicz, Oskar Kolberg, Stefan Żeromski czy Stanisław Tarnowski. Wewnątrz znalazły się liczne dzieła malarskie, a także zbiór broni z różnych stron świata.

W 1873 w Waplewie Wielkim zbudowano kaplicę grobową, gdzie leżą ciała rodziny Sierakowskich (obecnie jest to kościół). Znajduje się tam m.in. alabastrowe epitafium „Zmartwychwstanie Chrystusa” oraz barokowe ołtarze i gotycka rzeźba Madonny. Na przełomie XIX i XX wieku zarządcą majątku był hrabia Adam Sierakowski. Do waplewskiego majątku należały folwarki Rychendrysy (obecnie Andrzejewo należące do Moran), Tillendorf, Olszak i Waplewko. W samym Waplewie znajdowały się wówczas szkoła katolicka, szpital i gorzelnia parowa. Ostatnim właścicielem majątku był Stanisław Sierakowski (m.in. prezes Związku Polaków w Niemczech w latach 1922–1933 i poseł na sejm pruski w okresie 1921–1928), zamordowany w 1939 przez Niemców w czasie II wojny światowej.

Dwór po wojnie był własnością PGR i Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej. W miejsce PGR w 1994 powstał Ośrodek Hodowli Zarodowej Skarbu Państwa Waplewo, w 1996 przekształcony w Ośrodek Hodowli Zarodowej Waplewo, a następnie zlikwidowany. Pałac w listopadzie 2006 przeszedł w posiadanie Muzeum Narodowego w Gdańsku, które utworzyło tam Muzeum Tradycji Szlacheckiej. Mieści się tam też Pomorski Ośrodek Kontaktów z Polonią.