Od dziewięciu lat nasze chlubne dzieje upamiętnia Oddział Przewodnicki PTTK im. Stefana Dubyny w Malborku, organizując coroczny rajd rowerowy pod nazwą "Szlakiem wojen polsko-szwedzkich". Ostatnia wyprawa odbyła się w sobotę, 6 sierpnia. Cykliści tym razem (co roku nieco ona się zmienia) pokonali trasę Malbork-Gronajny-Sztum-Sztumska Wieś-Sztum-Leśniczówka Wilki-Gościszewo–Malbork.
- Głównym punktem wyprawy była Sztumska Wieś, w której 12 września 1635 roku zawarto rozejm, który na 20 lat przerwał wojnę Rzeczypospolitej ze Szwecją - mówi inicjator historycznych wypraw rowerowych i zarazem komandor rajdu Bogdan Mąder.
Nasz rozmówca jest pasjonatem historii Powiśla, zwłaszcza wiekiem XVII. Szczególnie interesuje się aspektem militarnym dziejów - w którym nie brakuje wielu dowodów chwały polskiego rycerstwa, by wspomnieć tylko bitwę pod Trzcianą (miejscowość ta leży poza obecnym powiatem sztumskim), do której doszło 27 czerwca 1629 roku, podczas wojny polsko-szwedzkiej rozpoczętej trzy lata wcześniej.
Bitwa pod Trzcianą uchodzi za największe polskie zwycięstwo od czasu bitwy pod Kircholmem – hetman polny koronny Stanisław Koniecpolski zdecydowanie pokonał armię szwedzką dowodzoną przez króla Gustawa Adolfa. W tej głównie kawaleryjskiej bitwie jazda szwedzka za cenę ogromnych strat własnych uratowała swoją piechotę przed nieuchronną zagładą.
Uciekający Szwedzi znaleźli schronienie na zamku w Sztumie, który opuścili nocą, udając się w kierunku Malborka.
Zwycięstwo wojsk polskich przyczyniło się do zawarcia rozejmu ze Szwedami. 26 września 1629 w Starym Targu królowie Polski Zygmunt III Waza oraz Szwecji Gustaw II Adolf podpisali rozejm w Altmarku (używano wówczas niemieckiej nazwy wsi). By oddać sprawiedliwość prawdzie historycznej przypomnijmy, że w latach 1655–1660, podczas II wojny północnej, żołnierze króla szwedzkiego Karola X Gustawa ograbili i zniszczyli Stary Targ oraz kościół, który wkrótce odbudowano.
Stało się to w 20 lat po zawarciu kolejnego rozejmu ze Szwecją, który został podpisany w Sztumskiej Wsi.
Zawarcie rozejmu w Sztumskiej Wsi upamiętnił ustawiony we wsi, w miejscu podpisania traktatu, dwumetrowy głaz granitowy. Około 1870 roku nie było na głazie żadnej inskrypcji. W 300-setną rocznicę historycznego wydarzenia, wykuto na głazie napis "Waffenstilstand 1635" widoczny jeszcze przez kilka lat po ostatniej wojnie. Napis został wówczas zastąpiony, z inicjatywy mieszkańców wsi, polskim napisem "Rozejm Polsko-Szwedzki – 12 IX 1635".
Zachowany do dzisiaj głaz świadczy o najważniejszym wydarzeniu w dziejach Sztumskiej Wsi i jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Rzeczypospolitej.
Niech trwa i uczy następne pokolenia!
Jak głosujemy w II turze wyborów samorządowych
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
