Dietetyk ze szpitala w Sztumie radzi w Światowym Dniu Cukrzycy. "Znaj ryzyko - bądź odpowiedzialny”

Na cukrzyce narażone są osoby powyżej 45 roku życia, z nadwagą i otyłością, mający chorych na cukrzycę w rodzinie, a także pacjenci z chorobami układu krążenia. Według danych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego w Polsce są ponad 3 miliony osób z cukrzycą, a prognozy potwierdzają ciągłe zwiększanie tej liczby.

U ludzi młodych oraz u dzieci występuje najczęściej cukrzyca typu 1. Jej przyczyną jest zniszczenie komórek beta trzustki, najczęściej przez proces autoimmunologiczny. Komórki te odpowiadają za produkcję i wydzielanie insuliny.

Nie mamy wpływu na jej wystąpienie, natomiast należy ją leczyć poprzez przyjmowanie insuliny, dlatego nazywana jest potocznie cukrzycą insulinozależną. Bardzo ważne są dobrze dobrana dieta i aktywny tryb życia - wyjaśnia Weronika Pawluch, dietetyk w Szpitalu w Sztumie (Grupa American Heart of Poland).

Najczęstszą postać, stwierdzana w około 80 procentach przypadków, ma cukrzyca typu 2, wywoływana przez otyłość, w szczególności brzuszną (BMI>30). Spowodowana jest postępującym upośledzeniem wydzielania insuliny w warunkach insulinooporności, czyli zmniejszenia wrażliwości tkanek na insulinę.

- Może być uwarunkowana genetycznie, ale decydującą rolę w jej powstawaniu odgrywają czynniki środowiskowe – otyłość i mała aktywność fizyczna. Ten typ nazywany jest cukrzycą insulinoniezależną, gdyż zazwyczaj na początku choroby pacjenci nie muszą przyjmować insuliny, a leczenie polega na modyfikacji stylu życia: zmianie sposobu odżywiania, zmniejszeniu masy ciała, zwiększeniu aktywności fizycznej i przyjmowaniu leków doustnych – tłumaczy Weronika Pawluch.

Stres również jest czynnikiem, który zwiększa możliwość wystąpienia cukrzycy. Powoduje wydzielanie różnych hormonów, które wpływają na funkcjonowanie organizmu. Następuje m.in. przyspieszenie oddechu, podwyższenie ciśnienia krwi, zmiany w procesach metabolicznych, a w tym wahania poziomu cukru we krwi. Za zwiększenie stężenia glukozy we krwi w głównej mierze odpowiada kortyzol – hormon steroidowy, nazywany hormonem stresu. Wystąpienie hiperglikemii zależy jednak od indywidualnej odporności na stres. Nie możemy zupełnie wyeliminować stresu ze swojego życia, natomiast możemy uczyć się, jak radzić sobie z trudnymi sytuacjami.

Prawidłowy dobór produktów jest kluczem do radzenia sobie z cukrzycą i zmniejszania ryzyka zawału serca czy udaru mózgu. Dietetycy uważają, że połowę talerza powinny stanowić owoce i warzywa, z przewagą tych drugich. Druga część to pokarmy będące źródłem białka oraz produkty zbożowe pełnoziarniste.

Dieta cukrzyka powinna składać się z produktów o niskim indeksie glikemicznym (IG), czyli takich, po których spożyciu poziom cukru we krwi wzrasta powoli. Im wyższy wskaźnik IG, tym szybciej glukoza dostaje się do krwiobiegu i tym ostrzejszy będzie skok jej poziomu. Pod kątem wysokości IG wyróżnia się trzy grupy produktów:

• niski IG (mniej niż 55),
• średni IG (od 55 do 70),
• wysoki IG (powyżej 70).

Produkty z niższym indeksem glikemicznym, które powinny się znaleźć w diecie cukrzyka, to m.in.: rośliny strączkowe (np. fasola, groch, ciecierzyca), chudy nabiał oraz drób, warzywa (szpinak, ogórki, sałata, rzodkiewka, szparagi, marchewka, kalafior, brokuły), owoce (truskawki, maliny, jagody itp.), pieczywo oraz makarony pełnoziarniste.

Należy pamiętać, aby w ciągu dnia zjeść 5 pełnowartościowych posiłków. Najlepiej, aby spożywać je w równych odstępach, co 3 godziny (nie dłużej niż co 5 godzin). Posiłki nie powinny być obfite, a każdy z nich ze stałym poziomem węglowodanów - radzi Weronika Pawluch.

W diecie cukrzyka nie może zabraknąć odpowiedniego nawodnienia, tj. ok. 1,5-2,5 litra dziennie. Z napojów zaleca się picie wody oraz napary z ziół. Picie herbaty – zarówno zielonej, jak i czarnej – również przynosi korzyści dla zdrowia. Pamiętajmy, aby nie słodzić napojów.

W przypadku dań gotowanych należy unikać rozgotowania poszczególnych składników, ponieważ one mają znacznie wyższy indeks glikemiczny. Dodatkowo gotowanie niszczy niektóre witaminy z grupy B oraz C, które są wrażliwymi na ciepło witaminami rozpuszczalnymi w wodzie. Są warzywa, które różnią się kalorycznością oraz poziomem cukru w zależności od tego, czy będziemy je spożywać na surowo czy po ugotowaniu, np. surowy burak ma IG=30, a po ugotowaniu już IG=65; marchew surowa IG=16, po ugotowaniu IG=50.

Pamiętajmy, aby z diety wyeliminować alkohol. Niemożliwe jest utrzymanie stabilnej wartości glikemii w trakcie spożywania alkoholu z uwagi na to, że w zależności od rodzaju alkoholu cukier może wzrosnąć. Dobrze dobrane produkty w diecie, dostarczą do organizmu wielu składników odżywczych, wzmocnią odporność, a co za tym idzie, poprawią jakość życia i kondycję. Jeśli dołączymy do tego regularny wysiłek fizyczny, wzmocnimy ogólną kondycję zdrowotną i łatwiej utrzymamy odpowiednią wagę - podkreśla dietetyk Weronika Pawluch.

W diagnostyce cukrzycy stosuje się badanie przesiewowe, które polega na ustaleniu stężenia glukozy we krwi (glikemii). I tak:

• prawidłowe stężenie glukozy we krwi na czczo wynosi <5,6 mmol/l (100 mg/dl);
• jeśli wynik wynosi 5,7–6,9 (100–125 mg/dl), lekarz kieruje na doustny test tolerancji glukozy (OGTT);
• jeśli glikemia na czczo wynosi 7,0 mmol/l (126 mg/dl) lub więcej, następuje rozpoznanie cukrzycy.

CZYTAJ TEŻ: Szpital w Sztumie zostanie zmodernizowany za ponad 100 mln zł. Nowy operator przedstawił plany