Penetrujemy okolice Sztumu – tym razem Piotr Podlewski odwiedził Węgry

Nazwa Węgry pojawiła się po raz pierwszy w źródłach w 1530 r., kiedy to król Zygmunt I Stary zezwolił Janowi Balińskiemu na budowę „kanału w kierunku wsi swojej Polski Brunswald alias Wanger” - pisze Piotr Podlewski. - Sama wieś to dawne dobra rycerskie, po których pamiątką jest zachowany po dziś dzień dwór z budynkami folwarcznymi, z których korzysta stajnia "Rotmistrz".

Historia wsi sięga jednak głębiej. Węgry mogą poszczycić się największym grodziskiem na Pomorzu pamiętającym czasy Kazimierza Odnowiciela oraz cmentarzyskiem z czasów rzymskich. Dzisiaj jednak opowiemy o miejscu spoczynku Benno von Schack i jego żony Klary.

Zarządzali oni majątkiem Węgry w czasach międzywojennych i zostali pochowani w pobliżu dworu, w miejscu nad jarem, który stanowi odnogę rezerwatu "Parów Węgry", będącego przed wiekami korytem rzeki Nogat.

(…) W miejscu pochówku, na niewielkim wzgórzu otoczonym starodrzewiem, znajduje się przewrócony z cokołu głaz z inskrypcją. Inskrypcja w języku niemieckim zachowała się w bardzo dobrym stanie i jest nadal czytelna.
Napis umieszczono w dwóch kolumnach oddzielonych ornamentem z motywem roślinnym: „Tutaj spoczywa w Bogu po bezinteresownym życiu i wzorowym wykonywaniu swoich obowiązków Benno von Schack ur. 17.10.1863, zm. 25.5.1939". Z lewej strony zaś: "Tu odpoczywa po bogatym życiu w miłości, pracy i wiernie wykonywanych obowiązkach w niedoli ojczyzny Pani Clare von Schack z domu Wien ur. 24.4.1872, zm. 17.1.1920". Na samym dole widnieje napis: "Na Węgrach żyli i pracowali od 1.7.1895 do 25.5.1939". Na górze wygrawerowano lilię - herb rodziny von Schack.

Schack to bardzo stary, szlachecki ród niemiecki, którego początki sięgają XII wieku. Wywodził się z Saksonii i wraz z upływem wieków członkowie rodu posiadali majątki w całych Niemczech oraz Danii. Przedstawiciele rodu posiadali tytuły hrabiowskie, stopnie generalskie, pełnili funkcje dyplomatyczne, byli feldmarszałkami oraz baronami. Część rodziny osiedliła się także w Prusach. Schackowie zarządzający Węgrami posiadali m.in cegielnią Węgry. Benno von Schack był najemcą posiadłości i członkiem parlamentu prowincji Prus Wschodnich w latach 1929–1933.
Miał stopień majora i tytuł Oberamtmanna nadawany w Prusach zasłużonym najemcom.

W Sztumie był członkiem komitetu okręgowego, czyli organu zarządzającego związanego z powiatem. Zachowało się zdjęcie z roku 1928 oraz kolejne z lat późniejszych na których Benno von Schack pozuje z innymi posiadaczami ziemskimi wchodzącymi w skład komitetu okręgowego. Zmarł tuż przed wybuchem II wojny światowej. Ostatni właściciel majątku Węgry, Heinfried Graf von Lehndorff skończył tragicznie. 25 stycznia 1945 r. Węgry zajęła Armia Czerwona. W wyniku szamotaniny Lehndorff został raniony nożem, a następnie wraz z matką zastrzelony.

Grób Benna von Schack i jego żony Klary został zdewastowany o czym świadczy widoczne zagłębienie powstałe w wyniku kopania. Leżący na nim głaz z inskrypcją został zrzucony z leżącego obok cokołu. W pobliżu na krańcu wzniesienia stoi nadal murowany element ogrodzenia lub bramy prowadzącej na cmentarz. Miejsce jest bardzo urokliwe. Po przekroczeniu ściany lasu, wędrując wśród jarów i wzniesień można na chwilę zapomnieć o codzienności i pobyć przez chwilę sam na sam troszkę w innej czasoprzestrzeni.