W Nowym Targu za trwanie przy polskości płacono cenę krwi i życia!

Tablica powstała z inicjatywy sołtysa Mirosława Śrutkowskiego, którego wsparli wójt Wiesław Kaźmierski i starosta Leszek Sarnowski. W uroczystościach uczestniczył również burmistrz Nowego Targu z Podhala Grzegorz Watycha, radni gminni, powiatowi oraz mieszkańcy. Historię Związku Polaków w Niemczech i udział w nim mieszkańców gminy Stary Targ przypomniał historyk Adam Langowski.

Nowy Targ, miejsce uroczystości rocznicowych, to miejscowość wielce zasłużona dla utrzymania polskości na Powiślu. Mieszkający tu Polacy płacili wielokrotnie najwyższą cenę za patriotyzm, przywiązane do wartości narodowych i religijnych.

Na niewielkim wiejskim cmentarzu spoczywa tu m.in. Zofia Ciechanowską, zwaną przez miejscową ludność „patronką młodzieży”, która w wieku 23 lat poniosła śmierć w 1924 w trakcie antypolskich zamieszek zorganizowanych przez Niemców (jak widać nie trzeba było czekać na Adolfa Hitlera, by nasi zachodni sąsiedzi, zwani dzisiaj - sojusznikami, mogli nas mordować!). Młoda kobieta była działaczką Towarzystwa Katolickiej Młodzieży Polskiej w Prusach Wschodnich.

Nowy Targ zamieszkiwała przed II wojną światową w większości ludność polska, ale podczas plebiscytu w 1920 padło na listę polską niecałe 50 proc. głosów. Wierni swojemu narodowi Polacy zawiązali w miejscowości filię Związku Polaków w Niemczech oraz oddział towarzystwa młodzieży. Już w 1913 czynna była we wsi biblioteczka polska prowadzona przez Ciechanowskiego, zaś w latach trzydziestych przez robotnika Franciszka Piaseckiego. Szkołę polską otwarto w Nowym Targu, 19 sierpnia 1930 roku.

Nie była to duża placówka oświatowa. Liczba uczniów polskiej szkoły w latach przedwojennych wynosiła: 1930 – 10, 1931 – 8, 1932 – 7, 1933 – 17, 1934 – 14, 1935 – 13, 1936 – 7, 1937 – 7, 1938 – 8, 1939 – 7. Po wojnie dzieci polskie przeniosły się do budynku po byłej szkole niemieckiej, gdzie nauczanie kontynuowano nieprzerwanie do końca roku szkolnego 1998/1999 (ostatnim dyrektorem była Teresa Szreder). Następnie w skutek reorganizacji uczniów przeniesiono do Szkoły Podstawowej im. Franciszka Jujki w Starym Targu, a dawny budynek szkolny po trzech latach sprzedano.

Nowy Targ, podobnie jak wiele innych miejscowości powiatu sztumskiego jest ze wszech miar godny odwiedzenia przez turystów. Znajduje się tu m.in. kościół pw. św. Rocha. Pochodząca z 1336 roku świątynia jest prosta i surowa: bez oszkarpowań i dobudówek, z wyjątkiem kruchty od południa i dobudowanej w pierwszej połowie XIX wieku wieży zachodniej, nakrytej czterospadowym dachem namiotowym. Niewielka zakrystia mieści się w północnej ścianie i jest od zewnątrz prawie niezauważalna.

Na szczególną uwagę zasługuje barokowy ołtarz główny z 1753 poświęcony jest zarówno św. Rochowi, jak i Wszystkim Świętym. W partiach malowanych widoczna jest Trójca Święta, Maryja, Mojżesz, Piotr i Paweł, a także św. Agnieszka, św. Wawrzyniec i tłumek świętych biskupów, księży oraz zakonników. Z lewej strony prezbiterium, w barokowym obramowaniu, znajduje się gotycka Madonna z połowy XV wieku.